Stichting Tinallinge PLUS stelt kritische vragen bij provinciale plannen over de Transitie Landelijk Gebied
Op 25 januari vond een digitale bijeenkomst plaats over de startnotitie Transitie Landelijk Gebied van de provincie. De Stichting Tinallinge PLUS was daarbij. De provincie moet voor 1 juli met een gebiedsplan komen waarin zij aangeeft hoe de grote problemen met natuur (stikstof), water en klimaat moeten worden aangepakt. Met de gedeputeerden Johan Hamster en Melissa van Hoorn, met Jan-Willem Loobeek van de Natuur- en Milieufederatie en met Jarno Rietema van het Gronings Agrarisch Jongeren Kontakt werd van gedachten gewisseld over de startnotitie, en deelnemers konden vragen stellen.
Wij hebben grote vragen bij de startnotitie [1] Nergens wordt écht gepleit en worden concrete maatregelen in het vooruitzicht gesteld voor een trendbreuk waar het gaat om schaalvergroting in de landbouw, en het lijkt erop dat de provincie meer laconiek is over de stikstofdoelen omdat wij zogenaamd maar één Natura-2000 gebied hebben met een stikstofprobleem, nl. Lieftinghsbroek. Wij kunnen dat niet goed begrijpen. Het gaat ook om de aantasting van natuur en landschap van niet-Natura2000 gebieden! En bovendien grenst Groningen aan de Waddenzee en haar kweldergebied, maar kennelijk men meent dat de depositie daar geen problemen oplevert vanwege de daar aanwezige vegetatie. Wij vragen ons dat zeer af en willen pleiten voor nader onderzoek hiernaar voordat het te laat is als gevolg van de te vrezen enorme schaalvergroting in de landbouw in Noord-Groningen.
Als de
overheid spreekt over innovaties en doorontwikkeling van onze landbouw in de
vruchtbare zeekleigebieden van Noord-Nederland en in de veeteeltgebieden, dan
hebben we het, zo vrezen wij, over een enorme schaalvergroting die al langere
tijd aan de orde is, en die zich steeds verder zal doorzetten. Ter illustratie
onderstaand plaatje samengesteld door Marco Glastra, directeur Groninger
Landschap, voor een lezing 2021 in Tinallinge waarin hij laat zien dat het aantal percelen in een vierkante
kilometer rond Tinallinge in ruim 50 jaar met 80% is verminderd. En nu zien we
dus het resultaat: grote vlakke grasvelden met raaigras, enorme kaalslag onder
de weidevogels, de biodiversiteit zwaar onder druk en steeds groter wordende
boerderijen met vele honderden koeien die niet meer buiten komen! En om deze
koeien te voeren en hun melk en mest af te voeren worden de smalle historische
dijkwegen kapotgereden door 30-ton vracht- en tankwagens en worden er
gigantische hoeveelheden mest in de bodem gespoten.
En laten we wel wezen: het vergisten van deze mest om zogenaamd groene stroom te winnen, waar diverse agrarische bedrijven mee bezig zijn ondersteund door enorme subsidies, versterkt dit systeem alleen maar. Wij beschouwen deze “groene stroom” toch gewoon als “bruine” stroom.[1]
Vanuit deze zorgen hebben we de volgende vragen tijdens de bijeenkomst over de transitie landelijk gebeid ingediend, en deze zijn door de organisatie later schriftelijk beantwoord. Hieronder de weergave hiervan:
- Vallen RO-richtlijnen wat betreft de perceelgrootte en grondgebondenheid van agrarische (met name veeteelt-) bedrijven onder de reikwijdte van het proces?
Antwoord provincie:
Perceelgrootte en bouwblokverruiming vallen onder de reikwijdte van de omgevingsvisie en de provinciale omgevingsverordening. Dat wil zeggen dat het NPLG-proces dit ook als uitgangspunt meeneemt. De mate van grondgebondenheid is een norm waar aan de sectortafels in de aanloop naar het landbouwakkoord over gepraat wordt.
- Het kan toch niet zo zijn dat het hanteren van een afkapgrens van 25 km betekent dat in Noord-Groningen agrarische ondernemers qua stikstof hun gang maar mogen gaan???
Antwoord provincie:
Gebieden die vallen buiten de afkapgrens van 25 km. kunnen wel een (gecombineerde) water-, natuur en klimaatopgave hebben waaraan voldaan moet worden.
- Wij vrezen enorm dat agrarische schaalvergroting verder doorgaat bij de waddenkust in het wierdenland met desastreuze effecten (gebruik bestrijdingsmiddelen, overal raaigras voor de intensieve veeteelt, geen herstel maar eerder verslechtering voor weidevogels en biodiversiteit etc. Wij zien hier volstrekt onvoldoende aandacht voor bij de opgaven per deelgebied;
Antwoord provincie:
Dank voor deze opmerking. Dit is bruikbaar als input voor de gebiedsprocessen en aanscherping van startnotitie.
- De “DUO’s” die per deelgebied aan de slag gaan zijn welkom bij onze natuur- en milieustichting Tinallinge PLUS voor een stevige dialoog.
Antwoord provincie:
We nemen dit aanbod mee in de voorbereiding van het proces in dit betreffende gebied!
Tja, we hebben in ieder geval een punt gezet! We hopen maar dat er wat van doorklinkt in het verdere proces rond de Transitie Landelijk Gebied.
8 februari 2023
[1] Zie indringend pleidooi hierover op: https://nos.nl/l/2183228
Verslag bijeenkomst van de “Toekomst van de landbouw op het Hogeland”, op 7 december 2022.
Op deze zeer druk bezochte bijeenkomst, er was geen stoel meer vrij in het Gemeentehuis van Uithuizen, gaven 4 personen hun visie vanuit hun eigen vakgebied over het thema van de avond.
Als eerste gaf Geert Bos als voorzitter van “Wierde en Dijk” een uiteenzetting over de doelstellingen van zijn stichting:
- komen tot een duurzame landbouw
- dorpsinitiatieven op gebied van natuur en milieu en landbouw generen
- landschapsinclusief werken , denk aan overhoekjes/sloten/ randbeplanting met bloeiende planten
- zorgen voor verbinding tussen boer en burger
Zijn grootste angstbeeld : vernietiging van het landschap.
Jeroen Wolters gaf een boeiende lezing over de robotisering en de voordelen van de precisielandbouw. In een film liet hij zien dat er momenteel apparaten zijn ontwikkeld die een zieke aardappelplant kunnen herkennen terwijl het over de akker rijdt. Scant het apparaat de zieke plant dan volgt een gifinjectie. Vroeger moest de boer zijn hele akker preventief spuiten. De nieuwe manier van werken leidt tot een gifbesparing van 99%, omdat alleen het zieke plantje een gifdosis krijgt. Goed voor de portemonnee van de boer en goed voor het milieu.
Zijn grootste angstbeeld voor het Hogeland: de verzilting
Anita Jongman vertelde over haar biologische melkveehouderij. De koeien krijgen 38 weken, dag en nacht weidegang. Haar melk is voornamelijk geproduceerd door gras en dat proef je. Omdat de koeien geen antibioticum krijgen is de melk gezond. Met 70 koeien heeft ze een economisch florerend bedrijf.
Haar angstbeeld is dat iedereen biologisch gaat werken; dit zou haar wellicht uit een niche markt stoten.
Ze pleit voor een sterkere lokale markt om haar producten te vermarkten.
Frans Keurentjes , boer en bestuurder van Campina vertelde dat de landbouw van veel voor weinig, plaatst moet maken voor duurzaam. Hierbij mag uiteindelijk geen emissie plaatsvinden naar water, grond en lucht. De relatie voedsel en gezondheid zal steeds belangrijker worden en hij voorspelt dat kredietverleners dit in de nabije toekomst als criterium zullen aan houden.
Wij zitten in een transitiefase van afscheid van Mansholt naar inclusieve landbouw. Hij ziet een rol voor de Gemeente door goed gedrag hier te belonen.
GertJan Schriemer
Een gigastal in Tinallinge is nog maar het begin. We moeten voorkomen dat we in het Noorden ook op agrarisch gebied het afvalputje van Nederland worden
Dagblad van het Noorden: opinie 24 november 2021, 17:00
Gert Jan Schriemer, Aukje van Oosten, Christien van der Wel, John Vaneman
De aanslagen op natuur, milieu en leefbaarheid in het Noorden gaan maar door, stellen vier bezorgde bewoners van Tinallinge.
Gaswinning, reusachtige windmolens te dicht bij bewoonde gebieden, enorme zonneweides, bodemdaling, mogelijke vestiging van een kerncentrale en als klap op de vuurpijl: de teugels los voor grootschalige intensieve landbouw in de Noordelijke kustgebieden.
De aanslagen op natuur, milieu en leefbaarheid in het Noorden gaan maar door; wordt Groningen ook nog eens een stinkend landbouw- en veeteeltgebied?
Het Dagblad van het Noorden berichtte op dinsdag 16 november over het voornemen van de overheid om 20 tot 30 miljard euro te reserveren om de stikstofcrisis te bestrijden, door onder meer boeren uit te kopen in de buurt van gevoelige natuurgebieden. In het Noorden daarentegen worden de teugels gevierd en krijgt grootschalige intensieve landbouw juist meer ruimte.
Wéér een aanslag
Tot onze verbazing bleef het na deze publicatie stil op het publieke front. En dat terwijl deze plannen onmiskenbaar wéér een aanslag zullen vormen op milieu en leefbaarheid van onze provincie, waarvan de kuststreek nota bene grenst aan de Waddenzee, een van de mooiste natuurgebieden ter wereld.
Ook het prachtige wierdenlandschap, het Reitdiepgebied, en de natuurgebieden van het Groninger Landschap en Natuurmonumenten, waaronder prachtige plas-drasgebieden met kwetsbare weidevogels komen onder druk te staan. Helaas geen Natura-2000 gebieden, dus (letterlijk) ‘vogelvrij’.
Gelukkig wordt er al door een aantal Groningers, vaak samen met milieuorganisaties, actie gevoerd om het milieu te beschermen en vervuilende grootschalige landbouw en veeteelt tegen te gaan. Goed voorbeeld hiervan is de strijd in Tinallinge bij Winsum tegen de realisatie van een gigaveeteeltbedrijf met ongeveer 1000 runderen. Dit bedrijf is nog maar de eerste in een lange reeks van bedrijven die niet genoeg grond bij hun vestiging hebben om de dieren te voeren.
Wierdenlandschap wordt aangetast
Gevolg is dat het karakteristieke wierdenlandschap wordt aangetast door grootschalige lichtgevende stallen met melkkoeien die nooit buiten komen. Sloten worden gedempt ten behoeve van grote hoogproductieve raaigrasvelden. Biodiversiteit en weidevogels verdwijnen. Meer en extra zwaar vervoer zorgt voor schade en overlast in de dorpen en aan de landelijke weggetjes.
Het blijkt uiterst moeilijk om de regionale overheden zoals de provincie Groningen en gemeenten als Het Hogeland mee te krijgen om deze ongewenste schaalvergroting tegen te gaan.
De provincie verzaakt haar zorgplicht voor de natuur door de werking van zeer omstreden ‘innovaties’ als emissiearme vloeren te accepteren en daarmee feitelijk meer stikstofuitstoot toe te staan. Naar de uitstoot van het broeikasgas methaan (30 keer krachtiger dan stikstof!) wordt al helemaal niet gekeken.
Verouderde bestemmingsplannen
De gemeenten beroepen zich voortdurend op qua milieu- en landschapsbescherming verouderde bestemmingsplannen. We zien dat overheden zich in toenemende mate tegenóver haar burgers opstellen in plaats van een actieve rol in te nemen voor de bescherming van de burgers, hun leefomgeving en de natuur. Zo worden burgers wel gedwóngen naar de rechter te gaan.
Met het vrijgeven van de teugels in de Noordelijke kustgebieden kunnen we veel meer gigabedrijven zoals in Tinallinge verwachten. Tegelijkertijd zullen kleinere en middelgrote agrarische bedrijven het steeds moeilijker krijgen.
Natuurlijk kan en moet het anders. Gemeenten kunnen wel degelijk in hun nieuwe omgevingsvisies milieu en leefbaarheid centraal stellen. Dat vraagt politieke moed, maar het kán.
Bescherming van natuurinclusieve boeren
En die duidelijkheid is ook in het belang van boeren die wél natuurinclusief en in harmonie met het landschap werken. Ook zij hebben recht op een behoorlijk verdienmodel en bescherming tegen de grootschalige expansiedrift van bedrijven die ook nog eens vooral voor de export werken.
Met het vaststellen van maximale bedrijfsgroottes en verplichten van grond- en plaatsgebonden werken voorkomen we de vestiging van enorme industriële bedrijven in de landbouw. Met gerichte maatregelen kan de biodiversiteit bevorderd worden. Een actief beleid van gemeente en provincie kan het gebruik van schadelijke bestrijdingsmiddelen tegengaan.
Het wordt tijd dat burgers, milieubewuste boeren, overheden, landschapsbeheerders en de gezamenlijke natuur- en milieuorganisaties hun krachten bundelen om te voorkomen dat wij hier in het Noorden ook op landbouw- en veeteeltgebied het afvalputje van Nederland worden.
Gert Jan Schriemer, Aukje van Oosten, Christien van der Wel, John Vaneman zijn inwoners van Tinallinge
MEDEDELING OVER DE VOORTGANG VAN DE PROCEDURE
Tinallinge, 15 augustus 2021,
Uitbreiding stal Tinallinge wordt nader bestudeerd door de rechter
De voorzieningenrechter van de Rechtbank Noord-Nederland heeft afgelopen dinsdag besloten dat het beroep van Milieudefensie, de organisatie Mobilisation for Environment en de Stichting Tinallinge Plus tegen de uitbreiding van de stal van MTS Verweij in Tinallinge, zal worden voorgelegd aan de meervoudige kamer van bestuursrechters. De zaak is volgens de rechter té ingewikkeld om nu een besluit over te nemen. De rechter ziet helaas geen reden om nu een bouwstop op te leggen, maar als MTS Verweij de bouw zou starten dan gebeurt dat op eigen risico.
Naar verwachting zal het nog maanden duren voordat de zitting van de meervoudige kamer zal plaatsvinden. Wij zullen ons uiteraard inspannen om de rechters te overtuigen van onze argumenten. Wij blijven immers strijden tegen dergelijke grote gigastallen op het Hogeland waarbij in dit geval sprake is van meer dan 600 melkkoeien die geen weidegang kennen en dus altijd op stal staan. De effecten van een zogenaamde emissiearme vloer die het bedrijf wil aanleggen op de ammoniakuitstoot zijn niet bewezen. Het gebruik van raaigraspercelen waar biodiversiteit en weidevogels geen kans hebben plus het op grote schaal aanvoeren van voer en het injecteren van mest hebben grote effecten op natuur, milieu en leefomgeving. Grootschalige veehouderij bedreigt ook de volksgezondheid. In juni 2021 bracht een expertgroep onder leiding van Henk Bekedam, het rapport ‘Zoönosen in het vizier’ uit. Een van de aanbevelingen: “breng de dichtheid van veehouderijen en de aantallen dieren op bedrijven terug tot een niveau waarbij de overdracht van zoönotische ziektekiemen wordt verhinderd.” De regering neemt die aanbeveling over en laat onderzoek doen om hiervoor normen te ontwikkelen.
Extra zorgelijk is dat het gehele Noorden bedreigd wordt door deze schaalvergroting. Er zijn al adviezen, o.a. van de Wageningse hoogleraar Landgebruiksplanning Martha Bakker, om juist méér ruimte te geven aan grootschalige akkerbouw én veehouderij op de vruchtbare kustgebieden van Groningen, Friesland en de Flevopolder.
Het is dus zaak deze bedreigingen te keren. Wij roepen de gemeente Het Hogeland op om in de omgevingsvisie en – verordening stelling te nemen tegen verdere schaalvergroting van de veehouderij.
Bestuur Stichting Tinallinge Plus.